headerimg

 

Huijs de Hildert

Op het einde van de Late Middeleeuwen lag langs de Maas tussen Aijen en Well aan de Aijerbandstraat (Bandstraot) een klein kasteel: Huijs de Hildert. Over de geschiedenis van Huijs de Hildert tast men in het duister. De oudste vermelding dateert uit 1469 en het staat afgebeeld op een historische kaart uit 1573 langs de Maas. Hieronder zie je een topografisch kaartje en een 16e-eeuwse kaart waar het kasteeltje op staat afgebeeld (Die Hylde, tussen Aijen en Well). Het is op dit kaartje af te lezen dat het gebouw twee torens kende en een leistenen dak. Maar dit is niet naar alle zekerheid te zeggen. Tegenwoordig is er niets meer van te zien en zijn de restanten aanwezig in de bodem van een akkerperceel. De archeoloog noemt de Hildert uniek, omdat het gebouw in een vroeg stadium verloren is gegaan, waardoor het oorspronkelijke materiaal in de grond ligt. Ook niemand kent de functie van de vesting, gelegen vlakbij “De Heerlijkheid Well”. Na een eerste archeologisch onderzoek in 2002 is het perceel aangewezen als mogelijke locatie van het kasteeltje. Proefsleuven in 2003/2004 hebben dat bevestigd (enkele vondsten die in adellijke context thuishoren), en dateren het in de 15e eeuw. Deze vondsten zijn dan ook de belangrijkste aanwijzing om deze locatie inderdaad te interpreteren als het lang gezochte Huijs de Hildert. Het is onduidelijk hoe de Hildert eruit heeft gezien. Vermoedelijk betreft het een klein kasteeltje, of een versterkt huis uit de 14-15e eeuw, dat was gebaseerd op een donjon (woontoren), of misschien een tolhuis geweest. Op de Tranchotkaart, kadastrale minuutplannen en dergelijke 19e-eeuwse kaarten is echter niets te zien dat op het kasteel wijst. Het ongedocumenteerd dreigde te verdwijnen in het kader van de ontwikkeling van een hoog- watergeul. Daarom heeft een groep enthousiaste vrijwilligers namens het Venrays Museum een archeologische opgraving van het middeleeuws kasteeltje Huijs de Hildert uitgevoerd, gedeeltelijk gesubsidieerd door de Provincie Limburg. Huijs de Hildert tussen Aijen en Well is waarschijnlijk een woontoren, een zogenaamde donjon, denkt archeoloog Xavier van Dijk die leiding heeft gegeven aan het opgraven van de resten van Huijs de Hildert. Het complex heeft op 300 meter afstand van een bocht in de Maas gelegen en is vermoedelijk van strategisch belang geweest bij de handel over de rivier. Er zijn mergelsteen- en baksteenfunderingen blootgelegd van een vierkant gebouw van 8 bij 8 meter dat dateert uit de vroege 14de eeuw. Daarnaast zijn er vloertegels, dakleien, grachten en waterputten gevonden. Ook troffen de archeologen een kogel, een zilveren 14de eeuwse munt en 5 stukjes gouddraad aan.

 

Een historische kaart van het land van Gelre uit 1573.

 

Aijen/Well – ijzerwinning en het huis ‘de Hildert’.

 

 

 

 

 

 

 

Hoogtekaart van Aijen-Well met de locaties van de proefsleuven en de vindplaatsen, uit: Tichelman 2005.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In het gebied van de hoogwatergeul Aijen-Well zijn een aantal tot dusver onbekende vindplaatsen ontdekt die duiden op ambachtelijke activiteiten in de Vroege Middeleeuwen en ontginning en bewoning in de Late Middeleeuwen. Sinds de IJzertijd en Romeinse tijd waren de bewoningscondities door overstromingen tengevolge van grootschalige boskap verslechterd, maar in de Vroege Middeleeuwen had het bos in het stroomgebied van de Maas zich kunnen herstellen. Toch vond bewoning in de Vroege Middeleeuwen niet plaats. De bevolkingsdruk was in de Vroege Middeleeuwen niet hoog en het terras ten oosten van het onderzoeksgebied voorzag kennelijk in voldoende ruimte voor bewoning.

Op het hoogste deel van het onderzoeksgebied speelden zich in de Merovingische en Karolingische tijd alleen ambachtelijke activiteiten af. Bij site 13 werden enkele kuilen aangetroffen, waarin zich houtskool bevond dat een 14C datering opleverde van circa 900 AD. Gesuggereerd is dat de kuilen van site 13 resten zijn van houtskoolmeilers. Niet ver daarvandaan zijn resten van een haard of oven, ijzerslakken en een kuil gevonden. Houtskool uit deze kuil leverde een 14C-datering op van circa 600 AD. Uit deze vondsten kan worden afgeleid dat hier moerasijzererts werd verwerkt. Dit soort erts komt voor in beek- en rivierdalen. Het in meilers geproduceerde houtskool kan bij het smeden gebruikt zijn. In de Late Middeleeuwen – waarschijnlijk rond 1400 - werd het gebied ontgonnen. Er werd o.a. een afwateringssloot gegraven en er werd een huis of kasteel gebouwd. In een atlas uit 1573 van Christiaan Sgroten staat in de omgeving van Well een signatuur van een kasteel met het bijschrift ‘Hildert’ aangegeven. Een huis ‘in de Hildert’ wordt omstreeks 1550 vermeld. Dit kasteel is mogelijk te identificeren met site 15. Hier zijn funderingen van baksteen en mergel, uitbraaksleuven, paalsporen, kuilen en aardewerk gevonden. De vondsten dateren uit de 15e tot en met de vroege 17e eeuw. Ook hier werden ijzerslakken aangetroffen. Wellicht ontleende de bewoner van het eventuele huis de Hildert zijn welstand en status aan een rol in de ijzerproductie.

 

 

 

 

 

 

 

Laat-middeleeuwse fundering van mergel en baksteen, mogelijk van huis ‘de Hildert, uit: Tichelman 2005.

 

 

 

Voor de folder over Huijs De Hildert klik hier.

 

 

 

Voor een filmpje over de opgra- vingen klik hier.